الکساندریت با ویژگی‌های تغییر رنگ خود (آفتاب‌پرست‌مانند)، یکی از گونه‌های کمیاب کانی کریسوبریل است. رنگ این سنگ می‌تواند در نور روز یا زیر نور مهتابی به رنگ سبز جذاب باشد و در تابش لامپ‌های حرارتی یا شعلهٔ شمع، به رنگ قهوه‌ای یا قرمز متمایل به ارغوانی درآید. این پدیده نتیجهٔ فرایند پیچیدهٔ جذب نور این کانی‌ست.
از تغییر رنگ خیره‌کنندهٔ الکساندریت گاهی با عنوان «زمرد روز، یاقوت سرخ شب» یاد می‌شود. سنگ‌های گران‌بهای دیگر نیز با تغییر منبع نوری واکنش نشان داده و تغییر رنگ می‌دهند، اما این پدیده در الکساندریت به اندازه‌ای اعجاب‌انگیز است که به آن «اثر الکساندریتی» می‌گویند.
همچنین الکساندریت گوهری‌ست چندرنگ؛ به این معنا که از جهت‌های مختلف، به رنگ‌های متفاوت دیده می‌شود. به طور معمول، سه رنگ پدیده‌ٔ چندرنگی این سنگ عبارتند از: سبز، نارنجی و قرمزـارغوانی. با این حال، تغییر رنگ اعجاب‌انگیز این سنگ به دلیل چندرنگی نیست، بلکه بیش‌تر به سبب ویژگی‌های جذب نور خارقالعادهٔ کانی آن است.
به دلیل کمیاب بودن الکساندریت، به ویژه در اندازه‌های بزرگ، به طور قابل ملاحظه‌ای گران‌بهاترین عضو از خانوادهٔ کریسوبریل است.
ذخایر سرشار الکساندریت برای نخستین بار در سال ۱۸۳۰ میلادی و در کوههای اورال روسیه کشف شد. الکساندریت‌های نخستین از باکیفیت‌ترین و خوش‌رنگ‌ترین نوع این سنگ بودند که تغییر رنگی چشم‌گیر داشتند. نام این سنگ گران‌بها از الکساندر دوم جوان که وارث تاج و تخت بود گرفته شده است. در آن زمان توجه همهٔ کشور به این سنگ جلب شد زیرا رنگ قرمز و سبز آن بازتاب‌دهندهٔ رنگ ارتش ملی امپراتوری روسیه بود.
ذخایر خارقالعادهٔ کوههای اورال برای همیشه دوام نیاورد و امروزه بیش‌تر الکساندریت از سری‌لانکا، شرق آفریقا و برزیل می‌آید. منابع تازه، حاوی میزان کمی سنگ‌های مرغوب و میزان بسیاری از سنگ‌های با تغییر رنگ کم‌تر و رنگ‌هایی غیر شفاف نسبت به الکساندریت‌های قرن نوزدهمی روسیه است. هنوز می‌توانید ست‌های جواهری از الکساندریت‌های مشهور کوههای اورال بیابید. این الکساندریت‌ها معیار کیفیت این سنگ‌های گران‌بهای شگفت‌انگیز باقی می‌مانند.
الکساندریت‌های کوههای اورال روسیه در سال ۱۸۳۰ میلادی کشف شدند.
