یاقوت پرارزش‌ترین نوع گونهٔ کانی کوراندوم که یاقوت کبود (Sapphire) را نیز شامل می‌شود. یاقوت می‌تواند بیش‌ترین بها را به ازای هر قیراط در میان سنگ‌های رنگین گران‌بها داشته باشد. همین امر یاقوت را به یکی از مهم‌ترین سنگ‌های گران‌بهای بازار جواهرات تبدیل می‌کند.
کانی کوراندوم در خالص‌ترین شکل خود، بی‌رنگ است. عناصر کمیاب که وارد ساختار کریستالی این کانی می‌شوند، گوناگونی رنگ را در آن پدید می‌آورند. عنصر کمیابی که قرمزی یاقوت را سبب می‌شود، کرومیوم نام دارد که طیف آن از قرمز متمایل به نارنجی تا سرخابی را شامل می‌گردد.
میزان قرمزی یاقوت سرخ به میزان کرومیوم موجود در آن بستگی دارد – هر اندازه کرومیوم بیش‌تر باشد، رنگ قرمز پررنگ‌تر می‌شود. کرومیوم سبب شب‌نمایی هم می‌شود که همین امر به رنگ قرمز، شدت بیش‌تری می‌بخشد.
بیش‌تر یاقوت‌‌های شناخته‌شده، مانند یاقوت‌های میانمار، هیمالیا و جنوب ویتنام، معمولاً در مرمر سفید شکل می‌گیرند. این سنگ گران‌بها، در لایه‌هایی که به صورت نامنظم پخش‌شده و با مرمر احاطه شده‌اند، یافت می‌شود. مرمر سفید هنگامی که گرما و فشار حاصل از کوه‌زایی بر رسوبات آهک موجود اثر می‌گذارد، به عنوان بخشی از فرایند دگردیسی (دگرگونی سنگ)، تشکیل می‌شود.
مرمر سفید حاوی مقدار کمی آهن است و به همین دلیل یاقوت‌های با منشأی مرمر سفید (که از سوی گوهرشناسان «مرمر سفیدـمیزبان»نامیده می‌شوند)، فاقد آهن می‌باشند.
علاوه بر این، یاقوت‌هایی که در مرمر سفید یافت می‌شوند معمولاً در زیر نور فرابنفش، شب‌نمایی قرمز دارند – حتی نور فرابنفش حاصل از تابش خورشید. شب‌نمایی می‌تواند رنگ یاقوت را تشدید کرده و ارزش آن را افزایش دهد.
در مناطق دیگر می‌توان یاقوت را در میان سنگ‌های بازالت (مرمر سیاه) یافت. یاقوت‌هایی که از این منابع به دست می‌آیند، می‌توانند حاوی میزان بیش‌تری آهن باشند که همین امر سبب می‌گردد که این یاقوت‌ها تیره‌تر و با شدت رنگ کم‌تری باشند. وجود میزان بیش‌تر آهن در ترکیب شیمیایی یاقوت می‌تواند شب‌نمایی قرمز را بپوشاند و درخشش خیره‌کنندهٔ رنگ قرمزی که در یاقوت‌های مرمر سفیدـمیزبان به چشم می‌آید را از بین ببرد.

قرمز، رنگ بیش‌تر احساسات هیجانی ماست – عشق و خشم، اشتیاق و ویرانگری. این رنگ با اشیایی که مؤلفه‌های قدرت و امیال شدید انسانی را در خود دارند، همخوان است – مانند خودروهای پرشتاب و گل رز. فرهنگ‌های نخستین یاقوت‌ها را به دلیل همانندی آن‌ها با قرمزی خونی که در رگ‌هایشان جریان داشت گرامی می‌داشتند و باورمند بودند که یاقوت‌ها نیروی زندگی را در خود نگه داشته‌اند.
یاقوت، از لحاظ تاریخی، یکی از برجسته‌ترین سنگ‌های رنگین است. در انجیل چهار بار به یاقوت، در پیوند با ویژگی‌هایی همچون زیبایی و خرد، اشاره شده است. یاقوت در زبان باستانی سانسکریت «راتناراج» یا «پادشاه سنگ‌های ارزشمند» نامیده می‌شد.
در نخستین قرن پس از میلاد مسیح، پلینی محقق رومی در کتاب تاریخ طبیعی خود، یاقوت را وارد کرده و به توصیف سختی و چگالی آن پرداخته است. هندوهای باستان باور داشتند افرادی که به کریشنا (یکی از خدایان فرهنگ هندو) یاقوت پیشکش می‌کنند، بی‌شک به عنوان امپراتور دوباره زاده خواهند شد.
هندوها یاقوت را به چهار طبقه تقسیم می‌کردند و یاقوت شرقی را یک برهمن می‌نامیدند. باور این گونه بود که شخصی با جایگاه برهمن، از مصونیت کامل برخوردار است.
یاقوت در طول قرن‌ها، افسانه‌های بسیاری را پیرامون خود پدید آورده است. مردم هند باور داشتند که یاقوت‌ها صاحبان خود را، در زندگی مسالمت‌آمیز با دشمنان خود، توانمند می‌سازند. در کشور برمه (یکی از خاستگاه‌های یاقوت از قرن ششم میلادی که امروزه میانمار نام دارد)، جنگجویان یاقوت به همراه داشتند تا آن‌ها را در میدان نبرد نامریی کند. با این حال، تنها مزین شدن به یاقوت کافی نبود. آن‌ها مجبور بودند تا یاقوت‌ها را در زیر پوست خود وارد کرده و آن را جزیی از بدن خود سازند.
یاقوت در میان ۱۲ سنگی که توسط خدا آفریده شده، به عنوان ارزشمندترین آن‌ها نام گرفته است.
این سنگ گران‌بها، با ظهور دنیای غرب اهمیت خود را از دست نداد و تبدیل به یکی از مطلوب‌ترین جواهرات سلطنتی و طبقهٔ اشراف‌زادگان اروپایی شد. بسیاری از اروپاییان قرون وسطی خود را به یاقوت می‌آراستند تا سلامت، ثروت، خرد و کامیابی در عشق را برآورده کنند.
امروزه نیز اشتیاق به یاقوت به همان اندازهٔ گذشته وجود دارد. به عنوان نماد شور و احساسات پرحرارت، یاقوت هدیه‌ای ایده‌آل برای روابط عاشقانه است. خریداران جذب رنگ سرخ آن می‌شوند، زیرا نشان‌دهندهٔ ثروت و کامیابی‌ست.

درهٔ مشهور ماگوک (Magok) که در میانمار واقع شده، خاستگاه بسیاری از شناخته‌شده‌ترین سنگ‌های گران‌بهای دنیاست.

در دوازدهم ماه می سال ۲۰۱۵ میلادی، حلقهٔ یاقوتی به وزن ۲۵.۵۹ قیراط، به ارزش هر قیراط ۱.۲۶۶.۹۰۱ دلار آمریکا، به مبلغ ۳۲.۴ میلیون دلار به فروش رسید که رکورد جدیدی را در حراجی‌های سنگ‌های قیمتی به ثبت رساند.

یاقوت، سنگ تولد متولدین جولای (تیرماه) و گوهر پانزدهمین و چهلمین سالگردهاست.